Οι περισσότεροι αναλυτές θεωρούν πως ο λιμός της Ουκρανίας ήταν συνέπεια της οικονομικής πολιτικής που ακολούθησε η Σοβιετική Ένωση υπό την ηγεσία του Στάλιν και ειδικότερα του προγράμματος κολεκτιβοποίησης που εφαρμόστηκε. Συχνά αναφέρεται ως γενοκτονία[1][2] [3] [4] και υποστηρίζεται πως ήταν απόρροια πολιτικού σχεδίου[5][6]. Στις 28 Νοεμβρίου 2006, αναγνωρίστηκε επίσημα από το ουκρανικό κοινοβούλιο ως γενοκτονία και ορίστηκε ως ημέρα μνήμης η 25η Νοεμβρίου[7]. Αρκετές ακόμα χώρες έχουν επισήμως αναγνωρίσει το λιμό της Ουκρανίας ως γενοκτονία[8]
Ιστορικό
Η διετία 1932 - 1933 ονομάστηκε από τη Σοβιετική Ένωση ως "Αγροτική Μεταρρύθμιση". Το Κομμουνιστικό Κόμμα Σοβιετικής Ένωσης, σε συνεργασία με τη διοίκηση της Ουκρανικής ΣΣΔ, με το πρόσχημα της κολεκτιβοποίησης, διέταξε να κατασχεθούν πρώτα όλα τα σιτηρά προϊόντα από τους αγρούς και τις αποθήκες και στη συνέχεια όλα τα μη σιτηρά προϊόντα και τα ζώα. Επιπλέον, απαγορεύτηκε η μετακίνηση του αγροτικού πληθυσμού στις πόλεις.
Αποτέλεσμα των παραπάνω ήταν ο θάνατος από ασιτία έξι ως δώδεκα εκατομμυρίων ανθρώπων σε διάρκεια 500ων ημερών. Η επίσημη ουκρανική πλευρά μιλάει για επτά με δέκα εκατομμύρια, που σημαίνει 17 θάνατοι το λεπτό, 1.000 την ώρα και 25.000 την ημέρα.
Μαρτυρίες
Ο Αμερικανός δημοσιογράφος, Thomas Walker, που ταξίδεψε στην Ουκρανία κατά την περίοδο 1932-33, ανέφερε:
«Έφτασα σε ένα χωριό περίπου 20 μίλια νότια του Κιέβου, το οποίο είχε πρακτικά εξαφανιστεί από την πείνα. Υπήρχαν 15 σπίτια με πληθυσμό 40 κατοίκων. Όλοι οι σκύλοι και οι γάτες είχαν φαγωθεί. Τα άλογα και τα μουλάρια είχαν δημευτεί από τους Σοβιετικούς. Σε μια καλύβα μαγείρευαν κάτι περίεργο: υπήρχαν κόκαλα, δέρμα χοίρου, αγριόχορτα και κάτι που έμοιαζε με μπότα στην κορυφή της κατσαρόλας. Ο τρόπος με τον οποίον οι κάτοικοι παρακολουθούσαν το 'γεύμα' φανέρωνε την κατάσταση της πείνας τους. Υπήρχε ένα αγόρι περίπου 15 ετών, του οποίου το πρόσωπο, τα πόδια και τα χέρια ήταν πολύ λεπτά και το δέρμα του διαγραφόταν πάνω στα κόκαλά του. Είχε πρησμένο στομάχι, διπλάσιο από το κανονικό του μέγεθος. Ήταν ένα ορφανό, του οποίου ο πατέρας είχε πεθάνει από την πείνα πριν από ένα μήνα. Το αγόρι είχε σκεπαστεί με ψάθα. Δεν υπήρχαν καθόλου φτυάρια στο χωριό μετά την τελευταία επιδρομή της σοβιετικής μυστικής αστυνομίας. Το παιδί είπε ότι η μητέρα του είχε φύγει μια μέρα για να ψάξει για φαγητό, αλλά δεν επέστρεψε. Το αγόρι ήθελε να πεθάνει, διότι υπέφερε έντονα από το πρησμένο του στομάχι και ήταν το μοναδικό άτομο από την ομάδα που δεν έδειχνε ενδιαφέρον για το φαγητό που ετοιμαζόταν» [9].Μια επιζήσασα του λιμού, η Nina Popovych, περιέγραψε τα γεγονότα:
«Ήταν τρομακτικά χρόνια. Οι μητέρες έκοβαν κομμάτια τα παιδιά τους, τα έριχναν σε κατσαρόλες να τα μαγειρέψουν και τα έτρωγαν. Η μητέρα μου πήγε σε ένα χωράφι, όπου υπήρχαν μερικά άλογα και έφερε πίσω το κεφάλι ενός αλόγου - άλλες πέντε γυναίκες έπεσαν πάνω του και άρχισαν να το δαγκώνουν. Ήταν φριχτό! Οι άνθρωποι πέθαιναν μέσα στον δρόμο, αν τους τρυπούσες, το αίμα τους ήταν σαν νερό. Θυμάμαι τα πάντα στο χωριό, όπως για παράδειγμα, τη στιγμή που έβγαλαν τους σταυρούς από τις εκκλησίες. Δύο μέλη της Κομσομόλ (Κομμουνιστικής Νεολαίας) έβγαλαν τους σταυρούς, τους έθαψαν δύο μέτρα κάτω από το έδαφος. Ηλικιωμένες γυναίκες πήγαιναν και φιλούσαν αυτό το κομμάτι γης. Μετά, γέμισαν την ξύλινη εκκλησία με άχυρα. Τη νύχτα, ποντίκια μπήκαν από τους τοίχους, αφήνοντας τρύπες, από τις οποίες οι γυναίκες γέμιζαν τους κουβάδες τους με άχυρο. Η Κομσομόλ πήρε τα άχυρα από την εκκλησία και μετά από αυτό ήταν άδεια. Πέθαναν τόσοι άνθρωποι στο χωριό, που αναγκάστηκαν να σταματήσουν να βάζουν σταυρούς στο νεκροταφείο. Το χειμώνα μια ηλικιωμένη πήρε έναν σταυρό από το νεκροταφείο για τον χρησιμοποιήσει για προσάναμμα στο σπίτι της, για να μην παγώσουν τα παιδιά της»[10].
Η περισυλλογή σοδειάς στην ουκρανική σοσιαλιστική δημοκρατία το 1932
Ο λιμός του 1932 - 1933, όπως και άλλα εγκλήματα της σταλινικής περιόδου, παρέμεινε για χρόνια στο σκοτάδι της ιστορίας. Η επίσημη αναφορά του λιμού έγινε για πρώτη φορά στις 25 Δεκεμβρίου του 1987, από τον Α' γραμματέα του ουκρανικού ΚΚ Β. Σερμπίτσκι, ο οποίος απέδωσε την τραγωδία στην ξηρασία. Ένα χρόνο αργότερα, στην 19η σύνοδο του ΚΚ Σοβιετικής Ένωσης, και αφού είχε προηγηθεί η λεγόμενη "αποσταλινοποίηση", ο πολιτικός και διανοούμενος Μπόρις Ολέινικ δήλωσε: "Και αφού στη Δημοκρατία μας οι διώξεις ξεκίνησαν πολύ πριν το 1937, θα πρέπει να διαπιστώσουμε τα αίτια της πείνας του 1933, η οποία αφαίρεσε τις ζωές από εκατομμύρια Ουκρανούς. Να κατονομάσουμε εκείνους που ευθύνονται για την τραγωδία".
Οι υπαίτιοι βέβαια δεν κατονομάστηκαν ούτε μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, επειδή η Ρωσία, η οποία ανέλαβε τα ηνία της "αυτοκρατορίας", αρνήθηκε να αποδεχθεί το γεγονός φοβούμενη πιθανές συνέπειες. Το 2003, ο Ρώσος πρέσβης στην Ουκρανία Viktor Chernomyrdin, σύμφωνα με το Interfax, απέρριψε μια απολογία δηλώνοντας: "Δεν πρόκειται να απολογηθούμε... Δεν υπάρχει κανένας λόγος για να απολογηθούμε".
Περισσότεροι ιστορικοί διαφωνούν στην σκοπιμότητα του λιμού, παρά στην ύπαρξή του ή στον αριθμό των νεκρών. Ο Ρομάν Σέρμπιν, καθηγητής Ιστορίας και ειδικός για θέματα ουκρανικής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Κεμπέκ στο Μόντρεαλ, μιλώντας στο BBC εκφράζει την άποψη ότι ο καταλογισμός της γενοκτονίας έχει αποδεχθεί επιπόλαιος, διότι η πείνα συχνά θεωρήθηκε ότι στόχευε μια κοινωνική ομάδα (τους αγρότες) παρά μια εθνική ομάδα. Εντούτοις, ως ένα ισχυρό επιχείρημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί το γεγονός ότι κλείνοντας τα σύνορα οι Ουκρανοί δεν μπορούσαν να "αποδράσουν" στη Ρωσία. "Ο Στάλιν στόχευε το Ουκρανικό έθνος" δήλωσε ο Σέρμπιν.
Μετά την πρόσφατη αναγνώριση του λιμού ως γενοκτονία από το ουκρανικό κοινοβούλιο, το Κρεμλίνο δήλωσε: "Το πρόβλημα της πείνας - μαζικού θανάτου ανθρώπων στην Ουκρανία το 1932 - 33 πρέπει να εξετάσουν ειδικοί. Έχουμε δηλώσει επανειλημμένα στους Ουκρανούς συναδέλφους μας ότι ζητήματα τέτοιας φύσεως πρέπει να εξετάζουν ειδικοί - ιστορικοί και από τις δύο πλευρές. Δεν πρέπει να πολιτικοποιούμε αυτό το θέμα". Άσχετα πάντως με τα πρόσωπα και τις αιτίες που προκάλεσαν την τραγωδία, η συζήτηση για το "Μεγάλο Λιμό της Ουκρανίας τα έτη 1932 - 1933" αναμένεται να ανοίξει σύντομα και σε διεθνές επίπεδο.
WIKIPEDIA
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου